تاثیر دیابت بر مفاصل چیست؟ اگر دیابت دارید، در معرض خطر ابتلا به اختلالات مختلف استخوانی و مفصلی هستید. برخی از عوامل، مانند آسیب عصبی (نوروپاتی دیابتی)، بیماری های عروقی و چاقی، ممکن است باعث این مشکلات شوند، هرچند علت و مکانیسم دقیق پیدایش این مشکلات مشخص نیست. اگر خودتان یا نزدیکانتان مبتلا به دیابت هستید و می‌خواهید از عوارض مفصلی و استخوانی دیابت پیشگیری کنید و یا به بیماری‌هایی همچون آرتروز (استئو آرتریت)، روماتیسم مفصلی، نقرس یا دیگر بیماری های مفاصل و استخوان مبتلا هستید و می‌خواهید در مورد این بیماری‌ها و به ویژه ارتباط آنها با دیابت بیشتر بدانید در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
آرتریت چقدر شایع است؟
آرتریت اصطلاحی است که برای بیماری هایی که موجب التهاب مفاصل می‌شوند، به کار می‌رود. بیش از 100 شکل مختلف از آرتریت وجود دارد که طیف وسیعی از علل برای آنها وجود دارد. برخی از این اشکالِ آرتریت، ارتباط نزدیکی با انواع خاصی از دیابت دارند. انواع آرتریت معمولاً از طریق کمک به کاهش علائم و کند کردن پیشرفت بیماری درمان می شود.
آرتریت شایع است و تخمین زده می شود که برای مثال تنها در بریتانیا، 10 میلیون نفر با این بیماری زندگی می کنند. (جمعیت بریتانیا حدود دو برابر جمعیت ایران است). استئوآرتریت (آرتروز) شایع ترین شکل آرتریت است که حدود 8 میلیون نفر در بریتانیا به آن مبتلا هستند.
در حالی که آرتریت بیشتر افراد مسن را تحت تاثیر قرار می دهد، برخی از اشکال آن می تواند افراد در هر محدوده سنی از جمله کودکان را تحت تاثیر قرار دهند.
علائم آرتریت
علائم رایج آرتریت، مفاصل ملتهب و متورم است که ممکن است دردناک هم باشند. همچنین آرتریت ممکن است منجر به محدودیت حرکت یا کاهش دامنه حرکتی در مفصل آسیب دیده نیز شود.
علائم دیگری نیز ممکن است رخ دهد و این علائم بسته به نوع آرتریت متفاوت هستند.
انواع آرتریت
در حالی که ده‌ها شکل از آرتریت با علت های مختلف وجود دارند، موارد زیر برخی از رایج‌ترین اشکال آن هستند:
- استئوآرتریت: ناشی از آسیب به غضروف در مفاصل و جایگزینی تدریجی بافت غضروف در مفاصل با بافت استخوانی است.
- آرتریت روماتوئید: یک شکل خودایمنی از آرتریت است.
- نقرس: ناشی از تجمع اسید اوریک و رسوب کریستال های آن در مفصل است.
- اسپوندیلیت آنکیلوزان: شکلی که معمولاً باعث سفتی در ستون فقرات می شود.
- آرتریت واکنشی: می تواند ناشی از عفونت های خاصی باشد که باعث قرمزی مفاصل و تورم آنها می شود.
- آرتریت ثانویه: ممکن است به دنبال آسیب به مفصل یا ساختار اطراف آن رخ دهد.
- آرتریت نوجوانان: اشکال آرتریت که کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد.
علل و درمان آرتریت
علل به طور قابل توجهی بر اساس نوع آرتریت متفاوت است. به طور مشابه، درمان آرتریت نیز بسته به نوع آن می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
با این حال، برخی درمان‌ها وجود دارند که معمولاً برای تعدادی از اشکال آرتریت مشترک هستند، مانند مسکن‌ها و کورتیکواستروئیدها که برای کاهش التهاب تجویز می‌شوند.
برای برخی از انواع آرتریت، می توان از داروهای تخصصی برای کاهش سرعت پیشرفت این بیماری استفاده کرد. (دارو های موسوم به DMARDs یا Disease modifying anti-rheumatoid drugs مانند متوترکسات و هیدروکسی کلروکین)
جراحی کمتر رایج است، اما ممکن است برای درمان مشکلات خاص اشکال پیشرفته بیماری مورد استفاده قرار گیرد. نهایتا درمان های جایگزین ( alternative medicine) مانند طب سوزنی و ماساژ نیز ممکن است برای مدیریت درد مفید باشد.
همانطور که گفتیم استئوآرتریت و روماتیسم مفصلی انواعی از آرتریت محسوب می‌شوند که ما در یک مقاله به بررسی این دو پردخته ایم پس برای اطلاعات بیشتر در مورد این دو بیماری به این مقاله مراجعه نمایید: تفاوت آرتروز و روماتیسم مفصلی
ارتباط بین آرتریت و دیابت
آرتریت و دیابت وجوه مشترک زیادی دارند. تقریباً نیمی از بزرگسالان مبتلا به دیابت (47٪) آرتریت نیز دارند. از سوی دیگر خطر ابتلا به دیابت در افراد مبتلا به آرتریت 61 درصد بیشتر از افراد غیر مبتلا به آرتریت است.
پشت این ارتباط چه واقعیتی نهفته است؟ بخشی از ارتباط ناشی از حضور التهاب در هر دو بیماری است. ژنتیک و عوامل خطر مشترک مانند چاقی و کم تحرکی نیز دخیل هستند. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 به طور قابل توجهی در معرض خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند و تحقیقات نشان می دهد که ژن های خاصی ممکن است خطر ابتلا به هر دو بیماری را افزایش دهند.
استئوآرتریت (آرتروز) و دیابت نوع 2
پزشکان بر این باور بودند که OA (استئوآرتریت) عمدتاً از ساییدگی غضروف ناشی از افزایش سن ناشی می‌شود، اما امروزه تمرکز روی نقش سایر فرآیندهای موثر در بیماری معطوف شده است. چنانکه گفته شد بیش از نیمی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 در مقایسه با بیش از یک چهارم افراد بدون دیابت، OA دارند. که البته چندان هم نباید تعجب آور باشد. (با توجه به اینکه هر دو دارای تعدادی از عوامل خطر مشترک هستند. مثلا هم OA و هم دیابت به طور نامتناسبی بر افراد مسن، دارای اضافه وزن و غیر فعال تأثیر می گذارند.)
اختلالات متابولیک و استئوآرتریت
مطالعات OA را با اختلالات متابولیک مرتبط می دانند، که نشان می دهد دیابت ممکن است به طور مستقیم بر روند بیماری آرتریت تأثیر بگذارد. قند خون بالا به توسعه گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) کمک می‌کند مولکول‌هایی که تولید سیتوکین‌های پیش التهابی (موادی که توسط سلول‌های ایمنی خاص ترشح می‌شوند) را تحریک می‌کنند.
اصول مراقب از خود در دیابت و آرتریت
سه سنگ بنای اصلی مدیریت دیابت و آرتریت عبارتند از: کنترل وزن، رژیم غذایی و ورزش.
راه حل اول برای هر دو حالت کاهش وزن است. اضافه وزن به مقاومت به انسولین کمک می کند و فشار بیشتری بر مفاصل وارد می کند. هر 2 پوند وزن اضافی، 13 پوند بار اضافی بر روی زانوهای مبتلا به آرتروز وارد می کند. کاهش وزن متوسط فشار روی اندام تحتانی را کاهش می دهد و به کاهش درد در لگن، زانو و پا کمک می کند. از طرف دیگر از دست دادن تنها 5 تا 10 درصد از وزن بدن می تواند قند خون را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
به طور منظم و با الگوی سالم غذا بخورید تا به بدن خود کمک کنید سطح گلوکز خون را ثابت نگه دارد. با پزشک خود در مورد چگونگی انتخاب غذاهای خود مشورت کنید. در هر وعده غذایی مقداری پروتئین و چربی های سالم همراه با کربوهیدرات های غلات کامل و سبزیجات غیر نشاسته ای مصرف کنید و اندازه وعده های غذایی را محدود کنید.
در نهایت، ورزش منظم داشته باشید.
یعنی حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت هوازی، ایروبیک در آب و فعالیت های کم برخورد مانند دوچرخه سواری می توانند مفید باشند. چند روز در هفته ورزش های قدرتی، کششی، افزایش انعطاف پذیری و تقویت تعادل را انجام دهید. کار کردن با یک مربی یا فیزیوتراپ با تجربه می تواند به کاهش خطر آسیب کمک کند.
بیماری های خودایمنی، التهاب و دیابت نوع 1
اشکال خودایمنی آرتریت مانند آرتریت روماتوئید (RA)، آرتریت پسوریاتیک (PsA) و اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) بیشتر با دیابت نوع 1 همپوشانی دارند. در افراد مبتلا به دیابت نوع 1، حمله به پانکراس، ارگانی که انسولین در آن ساخته می‌شود، انجام می‌شود. در اشکالِ خودایمنیِ آرتریت، مفاصل به اشتباه مورد هدف سیستم ایمنی قرار می گیرند.
هنگامی که شما یک بیماری خود ایمنی دارید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های خود ایمنی دیگر هستید.در واقع زمانی که سیستم ایمنی شروع به عملکرد غیر طبیعی می کند، می تواند سایر اندام ها را تحت تأثیر قرار دهد. بخشی از دلیلی که افراد به بیش از یک بیماری خودایمنی مبتلا می شوند، استعداد ژنتیکی است، به همین دلیل است که در ابتلا به این بیماری ها معمولاً سابقه ایجاد بیماری خود ایمنی را در افراد دیگر خانواده مورد توجه قرار می دهند.
همچنین باید توجه داشت که برخی از داروهای ضد التهاب مانند استروئیدهای گلوکوکورتیکوئیدی (کورتون ها) خود باعث افزایش قند خون می شوند. بنابراین قاعده ی کلی استفاده از کمترین مقدار استروئید برای کوتاه ترین مدت ممکن است.
ناهنجاری های متابولیک که در مبتلایان به دیابت به بروز یا تشدید آرتروز کمک می کنند کدامند؟
دیابت از طریق چند ناهنجاری متابولیک خاص به ایجاد آرتروز کمک می کند. هایپرگلیسمی (افزایش قند خون)، مقاومت به انسولین و التهاب مزمن نقش کلیدی در تسریع دژنراسیون (تحلیل رفتن) مفاصل و تشدید تغییرات مفصلی در آرتروز دارند.
- هایپرگلیسمی: محصولات نهایی حاصل از هایپرگلیسمی در غضروف انباشته شده و به تخریب آن کمک می کند.
- اسکلروز استخوان تحت غضروفی: هیپرگلیسمی می تواند با تشدید اسکلروز و تولید استخوان در ناحیه زیر غضروف به پیشرفت استئوارتریت دامن بزند.
- التهاب: مقاومت به انسولین با افزایش سطح سیتوکین های پیش التهابی مرتبط است که به التهاب و تحلیل مفاصل کمک می کند.
- متابولیسم لیپید (چربی): مقاومت به انسولین بر متابولیسم لیپید تأثیر می گذارد و منجر به دیس لیپیدمی می شود که با ایجاد OA مرتبط است.
- التهاب در مایع سینوویال (مایع مفصلی): التهاب مزمن در دیابت منجر به التهاب سینوویال می شود که یکی از ویژگی های کلیدی OA می شود.
- تخریب غضروف: واسطه های التهابی باعث تخریب غضروف شده و OA را تشدید می کنند.
- استرس مکانیکی: چاقی که در دیابت شایع است، استرس مکانیکی را به مفاصل می‌افزاید و به OA کمک می‌کند.
- آدیپوکین ها: چاقی منجر به ترشح ترکیباتی موسوم به آدیپوکین می شود که باعث التهاب و تخریب غضروف می شوند.
مفصل شارکو (Charcot arthropathy) چیست؟
مفصل شارکو که آرتروپاتی نوروپاتیک نیز نامیده می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که آسیب به مفصل به دلیل آسیب عصبی یا نوروپاتی که یکی از عوارض شایع دیابت است، بدتر شود. مفصل شارکو در درجه اول پاها را تحت تاثیر قرار می دهد.
علائم مفصل شارکو چه هستند؟
ممکن است بی حسی و گزگز یا از دست دادن حس در مفاصل آسیب دیده داشته باشید. آنها ممکن است گرم، قرمز و متورم شوند و ناپایدار یا تغییر شکل دهند. مفصل درگیر ممکن است علیرغم ظاهرش خیلی دردناک نباشد. مفصل شارکو تا حدی ناشی از عدم احساس درد در مفصل و انجام حرکات آسیب‌زای بیشتر توسط فرد مبتلا به دیابت می‌باشد.
مفصل شارکو چگونه درمان می‌شود؟
اگر به موقع تشخیص داده شود، پیشرفت بیماری می تواند کند شود. محدود کردن فعالیت های مستلزم تحمل وزن و استفاده از تکیه گاه برای مفصل آسیب دیده می تواند کمک کننده باشد.
محدودیت تحرک مفصل چیست؟
محدودیت تحرک مفصل که به آن سندرم دست دیابتی یا diabetic chiroarthropathy نیز گفته می شود، سفتی مفاصل است که اغلب مفاصل کوچک دست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پوست دست ممکن است مومی شکل و ضخیم شود. در نهایت حرکت انگشتان محدود می شود. سایر مفاصل از جمله شانه ها، پاها و مچ پا نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند. علت این محدودیت در حرکت مفصل دقیقا مشخص نیست. این بیماری در افرادی که برای مدت طولانی به دیابت مبتلا بوده اند، شایع است.
علائم محدودیت تحرک مفصل چیست؟
ممکن است نتوانید به طور کامل انگشتان خود را دراز کنید یا کف دست خود را صاف به هم فشار دهید.
مفصل چگونه درمان می شود؟
مدیریت بهتر سطح قند خون (گلوکز) و فیزیوتراپی می تواند پیشرفت این بیماری را کند کند، اما محدودیت تحرک مفصل ممکن است برگشت ناپذیر باشد.
تاثیر دیابت بر نقرس چیست؟
نقرس ناشی از سطوح بالای اسید اوریک در بدن است که می‌تواند منجر به تشکیل کریستال‌هایی در داخل و اطراف مفصل شود که می‌تواند منجر به قرمزی، تورم و درد مفاصل شود.
علائم نقرس ممکن است از بین بروند و مجددا ظاهر شوند. برخی از افراد دوره‌های منظم حملات نقرس را تجربه می‌کنند، در حالی که افراد دیگر ممکن است دوره‌هایی را تجربه کنند که سال‌ها از هم فاصله داشته باشند.
تغییرات سبک زندگی، مانند آنچه برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 توصیه می‌شود، می‌تواند به پیشگیری از حملات بعدی نقرس کمک کند. در صورت بروز حمله نقرس، داروهای ضد التهابی معمولاً در تسکین علائم مؤثر هستند.
تاثیر دیابت بر مفاصل در پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان اختلالی است که باعث ضعیف شدن استخوان ها یا به تعبیر دقیق تر کاهش تراکم استخوان و نهایتا افزایش خطر شکستگی استخوان ها می‌شود. افرادی که دیابت نوع 1 دارند در معرض افزایش خطر پوکی استخوان هستند.
علائم پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان به ندرت در مراحل اولیه دیابت ایجاد می‌شود. در نهایت، زمانی که بیماری پیشرفته تر شده است، این افراد ممکن است علائمی همچون از دست دادن قد، حالت خمیده یا شکستگی استخوان را تجربه کنند.
پوکی استخوان چگونه درمان می‌شود؟
یک سبک زندگی سالم، از جمله ورزش های شامل تحمل وزن، مانند پیاده روی و استفاده از یک رژیم غذایی متعادل غنی از کلسیم و ویتامین دی بهترین راه برای رفع و پیشگیری از این بیماری هستند. در برخی از بیمارانِ مبتلا به اشکال شدیدتر یا پیشرفته تر بیماری، ممکن است به داروهایی برای جلوگیری از کاهش بیشتر تراکم استخوان یا افزاینده توده استخوانی نیاز باشد.
بیماری DISH چیست؟
هیپراستوز اسکلتی ایدیوپاتیک منتشر (DISH یا Diffuse idiopathic skeletal hyperostosis) که بیماری فارستر نیز نامیده می شود، سخت شدن تاندون ها و رباط ها است که معمولاً ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می دهد. DISH ممکن است با دیابت نوع 2 مرتبط باشد. علت شاید ناشی از انسولین یا عوامل رشد شبه انسولین (Insulin like growth factor ) باشد که باعث رشد بافت استخوانی جدید می شود.
علائم بیماری DISH چیست؟
ممکن است درد، سفتی یا کاهش دامنه حرکتی در هر قسمت دچار این آسیب دیده شود. اگر DISH بر ستون فقرات شما تأثیر بگذارد، ممکن است در پشت یا گردن خود دچار سفتی شوید.
بیماری DISH چگونه درمان می شود؟
درمان معمولاً شامل مدیریت علائم با مسکن‌هایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و گاهی تزریق کورتیکواستروئید می باشد.
انقباض دوپویترن (Dupuytren’s contracture) چیست؟
انقباض دوپویترن تغییر شکلی است که در آن یک یا چند انگشت به سمت کف دست خم می‌شوند و به دلیل ضخیم شدن و زخم در بافت همبند کف دست و انگشتان ایجاد می شود. انقباض دوپویترن در افرادی که برای مدت طولانی دیابت داشته اند، شایع است. علت این بیماری نیز شاید به دلیل تغییرات متابولیک مرتبط با دیابت باشد.
علائم انقباض دوپویترن چیست؟
ممکن است متوجه ضخیم شدن پوست در کف دست خود شوید. در نهایت، ممکن است نتوانید یک یا چند انگشت را به طور کامل صاف کنید.
انقباض دوپویترن چگونه درمان می شود؟
اگر درد دارید، تزریق استروئید ممکن است از طریق کاهش التهاب کمک کند. جراحی، تزریق آنزیم کلاژناز و یک تکنیک غیرتهاجمی به نام آپونوروتومی که برای برداشتن بافت ضخیم استفاده می شود، گزینه‌های دیگری هستند که اگر شرایط بیمار مانع از گرفتن اشیا شود استفاده می شود.
شانه یخ زده (frozen shoulders) چیست؟
شانه یخ زده وضعیتی است که باعث درد شانه و محدودیت دامنه حرکتی می شود. معمولاً فقط یک شانه را تحت تأثیر قرار می دهد. اگرچه علت اغلب ناشناخته است، دیابت یک عامل خطر شایع است.
علائم شانه یخ زده (frozen shoulders) چیست؟
شانه یخ زده باعث درد یا حساسیت با حرکت شانه، سفتی مفصل و کاهش دامنه حرکتی می شود.
شانه یخ زده (frozen shoulders) چگونه درمان می شود؟
اگر درمان به موقع شروع شود، درمان هایی مانند فیزیوتراپی می توانند به حفظ حرکات و دامنه حرکتی مفاصل کمک کنند. همچنین برای افراد با علائم متوسط تا شدید، تزریق گلوکوکورتیکوئید توسط پزشک تجویز می شود.
خلاصه و نتیجه گیری
به طور خلاصه، ناهنجاری های متابولیک در دیابت، از جمله هیپرگلیسمی، مقاومت به انسولین، التهاب مزمن و چاقی، با شدت بخشیدن به تخریب غضروف، التهاب مفاصل و شکل یابی مجدد استخوان (remodeling) در ناحیه تحت غضروف به ایجاد و تشدید آرتریت و مشکلات مفصلی کمک می کند. این عوامل در مجموع آسیب و تغییر شکل مفصل را سرعت بخشیده و علائم بیماری های مفصلی را شدت می‌بخشند.