عفونت های قارچی پوست، علائم، درمان و پیشگیری
عفونت های قارچی پوست شایع هستند و شامل بیماری هایی مانند پای ورزشکاران، قارچ حلقوی و عفونت قارچی ناخن میشوند. بیشتر این عفونت ها خفیف بوده و به راحتی قابل درمان هستند، اما گاهی ممکن است شدیدتر یا درمان آنها دشوارتر باشد.
معرفی قارچ پوستی
عفونت های قارچی میتوانند پوست، مو و ناخن را درگیر کنند و توسط انواع مختلف قارچ ها و مخمرها ایجاد میشوند. بسیاری از این عفونت ها مسری هستند و میتوانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.
راه های ابتلا به عفونت قارچی عبارتند از:
- تماس مستقیم با فرد یا حیوان آلوده، از جمله حیوانات خانگی مثل سگ و گربه.
- به اشتراک گذاشتن وسایلی مانند لباس، حوله، برس مو یا رختخواب با فرد آلوده.
- کمتر پیش می آید که از طریق تماس با خاک منتقل شود.
- رشد بیش از حد قارچ هایی که به طور طبیعی در بدن شما زندگی میکنند.
عفونت های قارچی بیشتر در نواحی گرم و مرطوب بدن ایجاد میشوند. بنابراین احتمال ابتلا بیشتر است اگر:
- در محیط گرم یا مرطوب زندگی یا کار میکنید.
- لباس یا کفش تنگ میپوشید که اجازه تنفس به پاها نمیدهد.
- زیاد عرق میکنید.
- دارای اضافه وزن هستید و پوست شما در نواحی تاخورده به هم ساییده میشود.
همچنین خطر ابتلا بیشتر است اگر:
- سیستم ایمنی ضعیف دارید، مثلاً به دلیل بیماری هایی مثل HIV یا مصرف داروهایی مثل کورتیکواستروئیدها.
- دیابت دارید.
- بیماری های پوستی دیگری دارید، مانند پسوریازیس یا اگزما.
ضعف سیستم ایمنی میتواند باعث شود عفونت شدیدتر شده و درمان آن دشوارتر شود.
راه های ابتلا به قارچ پوستی
| راه ابتلا | توضیح | احتمال |
| تماس مستقیم | با فرد یا حیوان آلوده (سگ، گربه) | بالا (۷۰%) |
| وسایل مشترک | حوله، لباس، برس مو | متوسط |
| محیط مرطوب | استخر، رختکن، کفش تنگ | بالا |
| عوامل داخلی | رشد بیش از حد قارچ های بومی بدن | در افراد دیابتی |
علائم عفونت های قارچی پوست
علائم به نوع قارچ و محل عفونت بستگی دارد و ممکن است پوست، مو یا ناخن شما تغییر کند. عفونت میتواند محدود به یک ناحیه باشد یا چند ناحیه را درگیر کند و حتی از یک بخش بدن به بخش دیگر منتقل شود.
آشنایی با شایعترین مشکلات ناخن
عفونت های قارچی پوست
ممکن است پوست شما تغییر رنگ دهد یا لکه های زیر را داشته باشد:
- قرمز، تیره یا تغییر رنگ داده
- پوسته پوسته و خارشدار، شبیه خشکی پوست
- دردناک و دارای نقاط پر از چرک
عفونت قارچی پوست سر
مو شکننده شده و می شکند و نواحی طاس ایجاد می شود، اما معمولاً پس از درمان مو دوباره رشد می کند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع عفونت قارچی و نشانه های آنها، میتوانید به بخش انواع عفونت های قارچی پوست مراجعه کنید.
عفونت های قارچی ناخن
عفونت های قارچی ناخن می توانند هر قسمت از ناخن ها را درگیر کنند، اما ناخن های پا بیشتر از ناخن های دست در معرض این عفونت هستند. این عفونت باعث تغییر رنگ ناخن و زبر و شکننده شدن آن میشود و ممکن است ناخن ضخیم تر شود.
معمولاً اگر قبلاً عفونت قارچی در ناحیه دیگری از بدن داشته باشید، مانند پای ورزشکاران، احتمال ابتلا به عفونت قارچی ناخن بیشتر است. همچنین این عفونت در افراد مسن یا کسانی که بیماری هایی مانند پسوریازیس یا دیابت دارند، شایع تر است.
قارچ حلقوی (Ringworm)
با وجود نامش، قارچ حلقوی نوعی عفونت قارچی است و هیچ کرمی در آن دخیل نیست. این نام به دلیل ظاهر حلقه ای شکل بثورات آن است. این عفونت در کودکان و جوانان شایع تر است و میتواند بخش های مختلف بدن را درگیر کند.
قارچ حلقوی روی بدن
این نوع عفونت باعث ایجاد لکه های پوستی پوسته پوسته و حلقه ای شکل روی بازو، پا و تنه میشود. لکه ها ممکن است بزرگتر شده و در هم ادغام شوند. روی پوست روشن این نواحی قرمز و روی پوست تیره به شکل لکه های تیره دیده میشوند.
قارچ حلقوی میتواند از طریق تماس با فرد آلوده یا وسایل آلوده مانند لباس و رختخواب منتقل شود. همچنین حیوانات آلوده، از جمله گربه و سگ، می توانند عامل انتقال باشند.
قارچ حلقوی در کشاله ران
این عفونت باعث خارش در کشاله ران و بالای پاها می شود و روی پوست روشن قرمز و روی پوست تیره لکه های تیره ایجاد می کند. به این عفونت «خارش ورزشکاران مرد» نیز گفته می شود و در مردان شایع تر است. معمولاً اگر عفونت قارچی در نواحی دیگر بدن داشته باشید، مانند پا یا ناخن، به کشاله ران سرایت می کند.
قارچ حلقوی روی پوست سر
این نوع عفونت در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما بیشتر کودکان را درگیر میکند. باعث ایجاد لکه های پوسته پوسته و خارشدار روی پوست سر و نواحی طاس میشود. ممکن است نقاط سیاه روی پوست سر دیده شود که همان ساقه های شکسته مو هستند. در برخی افراد، لکه ها ملتهب شده و دارای نقاط چرکی میشوند و ممکن است منطقه ای پوسته دار و چرکی به نام «کریون» شکل گیرد.
این عفونت می تواند از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده یا استفاده از وسایل مشترک مانند برس مو یا لباس منتقل شود.
عفونت قارچی پوست با کاندیدا (Candida)
کاندیدا نوعی مخمر است که معمولاً به صورت بی ضرر در دستگاه گوارش یا واژن زندگی میکند. اما در شرایط مناسب، میتواند تکثیر شده و باعث علائم شود. این عفونتها اغلب اطراف اندام های تناسلی، دهان یا نواحی دارای چین و چروک پوست ایجاد میشوند.
در پوست، معمولاً نواحی کشاله ران، زیر سینه ها و زیر بغل را درگیر میکند و باعث خارش و درد میشود. پوست ممکن است پوسته پوسته شده و با ماده سفید-زرد پوشیده شود. در چین های پوست، پوست معمولاً قرمز و مرطوب است و ممکن است نقاط کوچک پر از چرک ظاهر شوند.
پیتیریازیس ورسیکالر (Pityriasis versicolor)
این عفونت توسط نوعی مخمر به نام Malassezia ایجاد میشود که معمولاً به صورت بی ضرر روی پوست زندگی میکند. این عفونت بیشتر نوجوانان و جوانان را درگیر میکند و باعث لکه های تغییر رنگ پوست با پوسته ریز ظریف میشود که گاهی خارش دار هستند.
این لکه ها معمولاً روی پشت، سینه یا بالای بازوها ظاهر میشوند، اما ممکن است نواحی دیگر را هم درگیر کنند. لکه ها میتوانند صورتی، قهوه ای، قرمز یا تقریباً سفید باشند. در پوست های روشن، لکه ها کمتر برنزه میشوند و در پوست های تیره، لکه ها روشن تر به نظر میرسند.
مراجعه به پزشک برای عفونت های قارچی پوست
معمولاً برای عفونت های قارچی پوست نیازی به مراجعه به پزشک عمومی نیست و میتوان آن ها را با داروهای بدون نسخه داروخانه درمان کرد. داروساز می تواند مشاوره لازم را بدهد.
اما باید به پزشک مراجعه کنید اگر:
- عفونت ناحیه بزرگی از پوست را درگیر کرده باشد.
- عفونت شدید باشد، کنترل آن دشوار باشد یا داروهای بدون نسخه مؤثر نباشند.
- عفونت پوست سر داشته باشید.
- مطمئن نباشید که علائم شما ناشی از چیست.
- سیستم ایمنی ضعیف دارید.
پزشک معمولاً با بررسی ناحیه آسیب دیده پوست، ناخن یا پوست سر، عفونت قارچی را تشخیص میدهد و درباره علائم و عوامل خطر از شما سؤال میکند. گاهی لازم است نمونه ای از پوست یا ناخن برای آزمایش گرفته شود تا تشخیص قطعی شود.
مراقبت های خانگی برای عفونت های قارچی پوست
عفونت های قارچی می توانند به پوست اطراف و دیگر نواحی بدن سرایت کنند. برای جلوگیری از گسترش عفونت و کاهش علائم می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- نواحی آلوده را روزانه بشویید.
- بعد از شستشو یا استحمام، پوست خود را کاملاً خشک کنید، به ویژه چین های پوست و بین انگشتان پا.
- لباسهای گشاد و از جنس پنبه یا پارچههای قابل تنفس بپوشید.
- اگر عفونت ناخن پا دارید، پاها را خشک نگه دارید و ناخنها را کوتاه نگه دارید.
- کفش های مناسب و قابل تنفس و جوراب های پنبه ای بپوشید و هر روز آنها را تعویض کنید. ممکن است لازم باشد کفش های قدیمی که ممکن است آلوده شده باشند را جایگزین کنید.
- لباس ها، ملحفه ها و حوله های خود را مرتب بشویید.
- از خارش ناحیه آلوده خودداری کنید تا عفونت به دیگر قسمتهای بدن سرایت نکند.
اگر پای ورزشکاران، قارچ حلقوی یا عفونت ناخن پا دارید، برای جلوگیری از انتقال عفونت به دیگران اقدامات زیر را رعایت کنید:
- وسایل شخصی مانند حوله، لباس، برس یا شانه را به اشتراک نگذارید.
- در محیط های عمومی مانند رختکن ها یا استخرها بدون کفش راه نروید.
- عفونت های ناشی از کاندیدا یا پیتیریازیس ورسیکالر معمولاً از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشوند.
اگر عفونت قارچی دارید، می توانید به محل کار بروید و فرزندتان نیز می تواند به مدرسه برود، اما باید هرچه زودتر درمان را شروع کرده و اقدامات پیشگیرانه را رعایت کنید تا از سرایت عفونت به دیگران جلوگیری شود.
درمان عفونت های قارچی پوست
برای از بین بردن عفونت قارچی پوست معمولاً نیاز به داروهای ضدقارچ دارید. اگر ناخن پا آلوده شده و مشکلی ایجاد نمیکند، لزوماً نیاز به درمان نیست.
داروهای ضدقارچ موضعی
- این داروها به شکل کرم، لوسیون یا شامپو هستند و بیشتر آن ها بدون نسخه در داروخانه موجودند. نمونه ها شامل تربینافین (Lamisil)، کلوتریمازول (Canesten)، میکونازول (Daktacort و Daktarin) هستند.
- معمولاً لازم است درمان را یک تا دو هفته بعد از برطرف شدن علائم ادامه دهید تا از بازگشت عفونت جلوگیری شود. در مورد عفونت ناخن، ممکن است درمان موضعی تا یک سال ادامه یابد.
- داروساز میتواند بهترین درمان را به شما پیشنهاد دهد. همیشه راهنمای دارو را مطالعه کنید و در صورت هرگونه سؤال، از داروساز کمک بگیرید.
قرصهای ضدقارچ
پزشک ممکن است قرص ضدقارچ تجویز کند اگر:
- عفونت سطح وسیعی از پوست را درگیر کرده باشد
- ناخن یا پوست سر آلوده باشد
- درمان موضعی مؤثر نبوده باشد
نمونه های قرص ضدقارچ شامل تربینافین (Lamisil)، ایتراکونازول و گریزوفولوین هستند. دوره مصرف میتواند چند هفته طول بکشد و در مورد عفونت ناخن تا ۶ ماه ادامه یابد.
عفونت های قارچی پس از درمان ممکن است بازگردند، به ویژه اگر مستعد این نوع عفونت ها باشید.
گاهی پزشک شما را به متخصص پوست (درماتولوژیست) ارجاع میدهد، مخصوصاً اگر:
- عفونت شدید باشد
- درمان مؤثر واقع نشده باشد
- عفونت مکرراً بازگردد
- سیستم ایمنی ضعیف داشته باشید
پیشگیری از عفونت های قارچی پوست
برای کاهش خطر ابتلا، اقدامات ساده زیر را رعایت کنید:
- بعد از شستشو، پوست را کاملاً خشک کنید، به ویژه چین های پوست.
- در محیط های عمومی مانند دوش، سونا و استخر بدون کفش راه نروید.
- لباس های گشاد و از جنس پنبه یا پارچه های قابل تنفس بپوشید.
- از حوله، کلاه، برس یا شانه دیگران استفاده نکنید.
- اگر مستعد پای ورزشکاران هستید، هر دو تا سه روز کفش ها را عوض کنید تا خشک شوند و در هوای گرم از کفش های جلو باز استفاده کنید.
- در صورت دیابت، قند خون خود را کنترل کنید.
- اگر فردی در خانواده شما قارچ پوست سر دارد، ملحفه ها، کلاه ها و وسایل آلوده را ضدعفونی یا تعویض کنید.
- اگر گمان میکنید حیوان خانگی شما قارچ دارد، آن را برای درمان به دامپزشک ببرید.
آیا تغییرات آب و هوایی میتواند شیوع عفونت های قارچی پوستی را افزایش دهد؟
تغییرات آب و هوایی، از جمله افزایش دما و رطوبت، میتواند به طور قابل توجهی شیوع عفونت های قارچی پوستی را افزایش دهد. طبق تحقیقات، گرمایش جهانی محیط های مناسب برای رشد قارچ ها را گسترش میدهد و منجر به گسترش جغرافیایی پاتوژن هایی مانند Trichophyton indotineae میشود که باعث عفونت های مقاوم به دارو میگردد. مکانیسم های این تأثیر شامل ایجاد شرایط مرطوب پس از بلایای طبیعی مانند سیل و طوفان است که رطوبت داخل ساختمان ها را افزایش میدهد و تماس با آب آلوده را تسهیل میکند.
برای مثال، پس از طوفان ۲۰۱۱ جاپلین، موارد موکورمیکوزیس (عفونت قارچی پوست و بافت نرم) افزایش یافت. همچنین، مهاجرت حیات وحش و پناهندگان آب و هوایی میتواند انتقال را تشدید کند. پیامدهای بهداشتی شامل افزایش عفونت های مزمن در افراد با سیستم ایمنی ضعیف و چالش های درمانی به دلیل مقاومت آنتی بیوتیکی است. مطالعات نشان میدهد که دماهای بالاتر ممکن است قارچ ها را به تحمل گرمای بدن انسان (۳۷ درجه سانتی گراد) عادت دهد، مانند مورد Candida auris. برای پیشگیری، تمرکز بر بهداشت در مناطق آسیب پذیر ضروری است.
آیا عفونت های قارچی پوستی میتوانند بر سلامت روانی تأثیر بگذارند؟
عفونت های قارچی پوستی میتوانند تأثیرات روانی قابل توجهی داشته باشند، از جمله افزایش افسردگی، انزوا اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی. در مطالعه ای بزرگ، افراد مبتلا به بیماری های پوستی (از جمله عفونت های قارچی با شیوع ۳.۹%) امتیاز افسردگی بالاتری (۱.۳ در مقابل ۰.۶) و تنهایی بیشتری نشان دادند. این اثرات پس از تنظیم عوامل دموگرافیک و هم زمان باقی میمانند. عفونت های قارچی بیشتر در مردان (۶.۵%) دیده میشود و افراد بیکار، مجرد و سالمند بیشتر در معرض خطر افسردگی هستند. ظاهر پوست میتواند منجر به شرم و اضطراب شود، و عفونت های مزمن مانند درماتوفیتوز گسترده تأثیر اجتماعی بیشتری دارد. درمان باید شامل حمایت روانی باشد، زیرا بار روانی میتواند درد جسمی را تشدید کند.
نتیجه گیری
عفونت های قارچی پوست از شایع ترین مشکلات پوستی هستند و اگرچه معمولاً خطرناک نیستند، اما میتوانند باعث ناراحتی، خارش، تغییر ظاهر پوست و کاهش کیفیت زندگی شوند. شناخت علائم، توجه به عوامل خطر و آغاز درمان در زمان مناسب نقش مهمی در کنترل این عفونت ها دارد. بیشتر موارد با داروهای ضدقارچ موضعی یا خوراکی به خوبی درمان می شوند، اما در برخی شرایط (مانند درگیری پوست سر، ناخن ها، یا ضعف سیستم ایمنی) نیاز به ارزیابی و درمان پزشکی وجود دارد.
رعایت اصول بهداشتی، خشک نگه داشتن پوست، استفاده از لباس های مناسب و پرهیز از به اشتراک گذاری وسایل شخصی از مهم ترین راهکارهای پیشگیری هستند. با توجه به تغییرات آب و هوایی و افزایش رطوبت محیطی، توجه به این نکات بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. در نهایت، آگاهی و مراقبت مداوم میتواند از بروز بسیاری از عفونت های قارچی جلوگیری کرده و به حفظ سلامت پوست کمک کند.
سوالات متداول (FAQ) درباره عفونت های قارچی پوست
در ادامه، بر اساس محتوای ارائه شده، لیستی از سوالات متداول کاربران در مورد عفونت های قارچی پوست گردآوری شده است. این سوالات به صورت سوالات و پاسخ های مختصر و دقیق سازماندهی شده اند تا دسترسی آسان باشد. هر پاسخ مستقیماً از اطلاعات محتوا استخراج و خلاصه سازی شده است.
۱. عفونت های قارچی پوست چیستند و چه مثال هایی دارند؟
عفونت های قارچی پوست شایع هستند و شامل بیماری هایی مانند پای ورزشکاران، قارچ حلقوی و عفونت قارچی ناخن میشوند. این عفونت ها پوست، مو و ناخن را درگیر میکنند و توسط قارچ ها یا مخمرها ایجاد میشوند. بیشتر موارد خفیف و قابل درمان هستند، اما گاهی شدیدتر میشوند.
۲. راه های ابتلا به عفونت قارچی پوست کدامند؟
- تماس مستقیم با فرد یا حیوان آلوده (مانند سگ و گربه) – احتمال بالا (۷۰%).
- اشتراک وسایل مانند حوله، لباس، برس مو – احتمال متوسط.
- محیط های گرم و مرطوب مانند استخر، رختکن یا کفش تنگ – احتمال بالا.
- رشد بیش از حد قارچ های طبیعی بدن، به ویژه در افراد دیابتی.
عوامل خطر شامل عرق زیاد، لباس تنگ، اضافه وزن، دیابت، ضعف ایمنی (مانند HIV یا کورتیکواستروئیدها) و بیماری های پوستی مانند پسوریازیس است.
۳. علائم عفونت های قارچی پوست چیست؟
علائم بسته به محل متفاوت است:
- پوست: قرمز یا تیره، پوستهپوسته، خارشدار، دردناک با نقاط چرکی.
- پوست سر: مو شکننده، نواحی طاس (مو پس از درمان رشد میکند).
- ناخن: تغییر رنگ، زبر و شکننده، ضخیم شدن (بیشتر ناخن پا).
- قارچ حلقوی: لکههای حلقهای پوستهدار؛ کاندیدا: خارش در چینها با ماده سفید-زرد؛ پیتیریازیس ورسیکالر: لکههای تغییررنگ با پوسته ریز.
۴. قارچ حلقوی چیست و انواع آن کدامند؟
قارچ حلقوی (Ringworm) عفونت قارچی با ظاهر حلقهای است (نه کرم). انواع:
- بدن: لکههای قرمز/تیره پوستهدار روی بازو، پا، تنه.
- کشاله ران: خارش شدید (خارش ورزشکاران مرد)، از پا یا ناخن سرایت میکند.
- پوست سر: لکههای طاس، پوسته دار، گاهی چرکی (کریون) – شایع در کودکان.
- انتقال از تماس مستقیم، وسایل یا حیوانات.
۵. عفونت قارچی با کاندیدا و پیتیریازیس ورسیکالر چیست؟
- کاندیدا: مخمر طبیعی که در کشاله ران، زیر سینه/بغل رشد میکند؛ باعث خارش، قرمزی مرطوب، پوسته و چرک میشود.
- پیتیریازیس ورسیکالر: توسط Malassezia؛ لکههای صورتی/قهوهای/سفید با پوسته ریز روی پشت، سینه (شایع در جوانان) – گاهی خارشدار.
۶. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
برای موارد خفیف، داروهای بدون نسخه کافی است. مراجعه کنید اگر:
- عفونت وسیع/شدید/مقاوم باشد.
- پوست سر یا ناخن درگیر باشد.
- سیستم ایمنی ضعیف دارید.
- تشخیص مطمئن نیست.
پزشک با معاینه یا آزمایش نمونه تشخیص میدهد.
۷. مراقبت های خانگی برای عفونت قارچی چیست؟
- شستشوی روزانه و خشک کردن کامل (به ویژه چینها و انگشتان).
- لباس گشاد پنبهای؛ جوراب/کفش قابل تنفس و تعویض روزانه.
- کوتاه کردن ناخنها؛ شستشوی مرتب لباس/حوله.
- اجتناب از خارش و اشتراک وسایل.
- بدون کفش در رختکن/استخر نروید.
۸. درمان عفونت های قارچی پوست چگونه است؟
- موضعی (بدون نسخه): کرم/لوسیون/شامپو مانند تربینافین (Lamisil)، کلوتریمازول (Canesten) – ۱-۲ هفته پس از علائم ادامه دهید.
- قرص (تجویزی): تربینافین، ایتراکونازول برای موارد وسیع/ناخن/پوست سر (چند هفته تا ۶ ماه).
- عفونت ناخن بدون علامت نیاز به درمان ندارد. ممکن است بازگردد؛ متخصص پوست برای موارد مقاوم.
۹. چگونه از عفونت قارچی پوست پیشگیری کنیم؟
- خشک کردن کامل پوست پس از شستشو.
- لباس/کفش گشاد و تنفسپذیر؛ تعویض کفش هر ۲-۳ روز.
- عدم اشتراک وسایل شخصی؛ بدون کفش در اماکن عمومی.
- کنترل قند خون (دیابت)؛ درمان حیوانات خانگی آلوده.
- ضدعفونی وسایل در صورت قارچ پوست سر خانوادگی.
۱۰. آیا تغییرات آب و هوایی بر عفونت های قارچی تأثیر دارد؟
بله، افزایش دما/رطوبت (گرمایش جهانی) شیوع را افزایش میدهد. سیل/طوفان رطوبت ایجاد میکند؛ قارچ ها مقاومتر میشوند (مانند Candida auris). پیشگیری با بهداشت در مناطق مرطوب ضروری است.
۱۱. آیا عفونت قارچی بر سلامت روانی تأثیر میگذارد؟
بله، باعث افسردگی، انزوا و کاهش کیفیت زندگی میشود (امتیاز افسردگی بالاتر در مطالعات). ظاهر پوست شرم ایجاد میکند؛ مردان، بیکاران و سالمندان آسیبپذیرترند. درمان با حمایت روانی همراه باشد.
۱۲. عفونت قارچی ناخن شایع تر در کجاست و چرا؟
بیشتر ناخن پا؛ از پای ورزشکاران سرایت میکند. شایع در مسن ها، دیابتی ها، پسوریازیس. باعث تغییر رنگ، ضخامت و شکنندگی میشود؛ درمان تا ۱ سال طول میکشد.
۱۳. آیا میتوان با عفونت قارچی به کار/مدرسه رفت؟
بله، اما درمان را شروع کنید و پیشگیری (عدم اشتراک وسایل) رعایت شود تا سرایت نکند. کاندیدا/پیتیریازیس معمولاً مسری نیستند.

