مهم ترین عوامل دخیل در بروز آلرژی و حساسیت های فصلی چیست؟
در این مقاله مروری بر عوامل دخیل در بروز آلرژی و حساسیت های فصلی و اقدامات مرتبط برای جلوگیری از بروز و تشدید حساسیت های آلرژیک را بررسی خواهیم کرد.
با تغییر فصل ها، بسیاری از افراد با علائم ناخوشایندی مانند عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم و سرفه روبرو میشوند؛ واکنش هایی که در اغلب موارد ناشی از آلرژی های فصلی هستند. این نوع حساسیت ها زمانی بروز میکنند که سیستم ایمنی بدن در برابر عوامل ظاهرا بی ضرری مثل گرده گیاهان، گردوغبار یا قارچ های هوازی واکنش نشان میدهد.
شناخت دقیق محرک ها و آگاهی از راه های پیشگیری و کنترل آن ها میتواند به کاهش چشمگیر شدت علائم کمک کند. در این مطلب با مهم ترین عوامل آلرژی زا و راهکارهای موثر برای مدیریت بهتر حساسیت های فصلی آشنا میشویم.
آلرژی و حساسیت فصلی چیست؟
آلرژی هنگامی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن شما به یک ماده خارجی (مانند گرده گل، زهر زنبور یا حیوان خانگی) و یا یک نوع غذا، واکنش نشان دهد. در واقع آلرژی حاصل واکنش سیستم ایمنی بدن به یک پروتئین خارجی است. زمانی که با ماده آلرژن تماس پیدا میکنید، واکنش سیستم ایمنی بدن میتواند پوست، سینوس ها، مجاری هوایی و یا دستگاه گوارش را ملتهب کند.
حساسیت فصلی به واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن در برابر مواد حساسیت زا گفته میشود که معمولا در فصل های خاصی از سال شدت میگیرد. این مواد میتوانند شامل گرده ی گیاهان، گرد و غبار، کپک ها، قارچ ها و حتی شوره حیوانات خانگی باشند. این واکنش ها با علائمی مثل عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم و سرفه همراه هستند.
شدت آلرژی در افراد مختلف متفاوت است و از تحریکی جزئی تا شوک آنافیلاکسی که تهدید کننده حیات است، متغیر است. با وجود اینکه بیشتر آلرژی ها قابل درمان قطعی نیستند، اما با استفاده از معالجه و درمان میتوان به کاهش علائم آلرژی کمک کرد.
آلرژی فصلی یک واکنش آزار دهنده هرچند طبیعی سیستم ایمنی است که میتواند بر کیفیت زندگی و حتی خواب و روابط بین فردی شما تاثیر بگذارد.
آلرژی چه علایمی دارد؟
علایم آلرژی شامل آبریزش و گرفتگی بینی، خارش گلو، عطسه و سرفه، مشکل در تنفس، قرمزی، خارش و آبریزش چشم ها، کهیر و خارش پراکنده در پوست و سردرد میباشد.
علائم آلرژی فصلی معمولا در زمان های خاصی از سال بیشتر اتفاق می افتد و این معمولاً زمانی است که درختان، گیاهان و علف های هرز ذرات ریز گرده را در هوا آزاد می کنند تا گیاهان دیگر را بارور کنند، ولی هر فصل عوامل آلرژی زای خود را دارد.
آلرژی و تفاوت آن با سرماخوردگی
گرچه آلرژی و سرماخوردگی ممکن است علائم مشابهی مانند عطسه، آبریزش بینی یا گلودرد داشته باشند، اما تفاوت های مهمی باهم دارند. سرماخوردگی ناشی از ویروس است و به راحتی به دیگران منتقل میشود، درحالی که آلرژی به دلیل واکنش بدن به مواد حساسیت زاست و مسری نیست.
از نظر شدت احساس بیحالی و خستگی، سرماخوردگی معمولا بدن را ضعیف تر و خواب آلودتر میکند. گلودرد هم در اغلب موارد نشانه سرماخوردگی یا عفونت ویروسی است. در مورد سرفه نیز اگرچه در هردو حالت امکان دارد رخ دهد، اما سرفه ناشی از آلرژی در ساعات پایانی روز و شب ها بیشتر میشود. البته در کسانیکه زمینه مشکلات آلرژیک دارند ممکن است سرماخوردگی خود شروع کننده واکنش های آلرژیک هم باشد و حتی بعد از بهبود سرماخوردگی تا مدتی علایم آلرژیک مانند ترشحات بینی و سرفه باقی بماند.
به طور خلاصه،اگر علائم شما با خستگی و انتقال به دیگران همراه است، احتمالا سرماخورده اید. اما اگر علائم در زمان مشخصی از سال ظاهر شده و شب ها بدتر میشوند، احتمال آلرژی بالاتر است.
انواع رایج آلرژی
آلرژی دارای انواع مختلفی بوده که عبارتند از:
آلرژی تنفسی
این نوع آلرژی دستگاه تنفسی را درگیر میکند و باعث التهاب راه های هوایی میشود. در نتیجه فرد دچار تنگی نفس، خس خس سینه و سرفه های مزمن میشود. آلرژی تنفسی که به نام آسم آلرژیک نیز شناخته میشود، در کودکان و سالمندان شایع تر است. در چنین شرایطی پرهیز از مواد حساسیت زا و پیروی از دستورات پزشک، به ویژه در زمان حملات آلرژیک، بسیار ضروری است.
آلرژی پوستی
آلرژی های پوستی با علائمی مانند خارش، قرمزی، خشکی و پوسته پوسته شدن پوست همراه هستند. گاهی حتی برآمدگی های دردناک و کهیر نیز دیده می شود. این نوع حساسیت می تواند ناشی از تماس با مواد خاصی مانند شوینده ها، عطرها، پلاستیک لاتکس یا حتی نور آفتاب باشد. راه کنترل این نوع آلرژی، شناسایی ماده حساسیت زا و دوری از آن است. همچنین مصرف ویتامین هایی مانند ویتامین های گروه B و A میتواند به تقویت پوست کمک کند. ویتامین دی به عنوان یک تنظیم کننده مهم عملکرد سیستم ایمنی بدن نیز میتواند نقش مهمی در تخفیف واکنش های آلرژیک داشته باشد.
آلرژی غذایی
میلیون ها نفر در جهان با حساسیت های غذایی مواجه اند. این واکنش ها ممکن است در عرض چند ثانیه یا دقیقه پس از مصرف غذا ظاهر شوند و گاهی تا چند ساعت به تأخیر بیفتند. علائم میتوانند از مشکلات پوستی و گوارشی گرفته تا واکنش های شدید مثل آنافیلاکسی را شامل شوند. برخی افراد حتی پس از رفع علائم اولیه، دچار واکنش های ثانویه میشوند.
۸ ماده غذایی اصلی که عامل ۹۰٪ حساسیت های غذایی هستند عبارتند از:
- شیر (مخصوصا در کودکان)
- تخم مرغ
- بادام زمینی
- مغزهای درختی مثل گردو و فندق
- سویا
- گندم
- ماهی
- صدف و حلزون های دریایی
واکنش سیستم ایمنی به عوامل آلرژن
وقتی فردی با ماده آلرژن تماس پیدا میکند، سیستم ایمنی او به اشتباه آن را به عنوان یک عامل خطرناک شناسایی کرده و شروع به دفاع میکند. این واکنش با آزادسازی هیستامین و دیگر مواد شیمیایی در بدن همراه است که علائم آلرژی مانند عطسه، التهاب، خارش و تنگی نفس را ایجاد میکند. شدت این واکنش بسته به نوع آلرژن و حساسیت فرد میتواند خفیف یا بسیار شدید باشد.
مهم ترین عوامل بروز آلرژی و حساسیت های فصلی
حساسیت فصلی واکنشی غیرعادی از سیستم ایمنی به برخی عوامل محیطی است که در فصول خاصی از سال بیشتر در معرض آن ها قرار میگیرید. شناسایی این عوامل میتواند نقش مهمی در پیشگیری و مدیریت علائم آلرژی داشته باشد.
گرده گیاهان و درختان
یکی از رایج ترین عوامل آلرژی در فصل بهار و پاییز، گرده گیاهان و درختان است. این گرده ها که برای گرده افشانی در هوا پخش میشوند، از طریق تنفس وارد بدن شده و واکنش های آلرژیک ایجاد میکنند. علائمی مانند عطسه های مکرر، آبریزش بینی، خارش چشم ها و گرفتگی بینی از علائم رایج این نوع حساسیت هستند. میزان گرده در هوا در اوایل صبح و هنگام وزش باد بیشتر است، بنابراین توصیه میشود در این ساعات کمتر در فضای باز حضور داشته باشید.
گرد و غبار و قارچ های هوازی
در مناطق مرطوب یا در فصول بارانی، رشد قارچ ها و کپک های ریز در محیط های سربسته و حتی فضای باز افزایش می یابد. اسپورهای این قارچ ها در هوا پراکنده می شوند و با تنفس وارد بدن شده و منجر به واکنش آلرژیک می گردند. گرد و غبار خانگی نیز حاوی ذرات مایت (هیره های گرد و غبار) است که در وسایلی مانند فرش، بالش، پتو و مبلمان زندگی می کنند. برای کاهش این عوامل، رعایت نظافت منظم و تهویه مناسب فضاهای بسته بسیار مهم است.
آلودگی هوا و تغییرات آب و هوایی
آلودگی هوا به ویژه در شهرهای بزرگ، یکی دیگر از عوامل تشدیدکننده حساسیت است. ذرات معلق، ازجمله دی اکسید نیتروژن، اوزون و سایر آلاینده ها، میتوانند راه های تنفسی را تحریک کرده و واکنش های آلرژیک را تقویت کنند. همچنین تغییرات ناگهانی آب و هوا مانند افت یا افزایش شدید دما می تواند سیستم تنفسی را حساس کرده و باعث بروز علائم آلرژی یا تشدید آن ها شود.
تماس با حیوانات خانگی (پوست، مو، بزاق)
برخی افراد نسبت به پروتئین هایی که در بزاق، شوره (ریزش پوست) و ادرار حیوانات خانگی یافت میشود، حساس هستند. وقتی حیواناتی مانند گربه یا سگ خود را لیس می زنند، این پروتئین ها به موهایشان منتقل می شود و در محیط پخش می شود. این حساسیت تنها در گربه و سگ نیست؛ همستر، خرگوش و سایر حیوانات پشمالو نیز می توانند حساسیت زا باشند. برای کاهش این نوع حساسیت، بهتر است حیوانات خانگی از اتاق خواب دور نگه داشته شوند و محیط زندگی آن ها به طور مرتب تمیز شود.
برخی مواد شیمیایی در محصولات پاک کننده یا آرایشی
بسیاری از مواد شیمیایی موجود در شوینده های خانگی، اسپری ها، خوشبو کننده ها و لوازم آرایشی می توانند باعث بروز واکنش های آلرژیک در پوست یا سیستم تنفسی شوند. رایحه های مصنوعی، رنگ دهنده ها، نگهدارنده ها و ترکیبات خاصی مانند سولفات ها یا پارابن ها ممکن است موجب خارش، سرفه، تحریک پوست یا حتی آسم شوند. در صورت مشاهده علائم آلرژی، بهتر است از محصولات طبیعی یا دارای برچسب ضد حساسیت استفاده شود.
عوامل تشدیدکننده آلرژی در فصل‌های خاص
تغییرات فصلی میتوانند نقش مهمی در افزایش علائم آلرژی داشته باشند. برخی آلرژن ها به طور خاص در زمان هایی از سال به شدت در هوا پراکنده شده و این موضوع باعث تشدید علائم در افراد حساس میشود.
بهار و افزایش گرده افشانی
فصل بهار یکی از مهم ترین دوره ها برای تشدید علائم آلرژی است. در این زمان بسیاری از درختان، گیاهان و علف ها فرایند گرده افشانی را آغاز میکنند. گرده ها با وزش باد به راحتی در هوا پخش شده و از طریق تنفس وارد مجاری تنفسی افراد میشوند. آلرژی در این فصل بیشتر به صورت رینیت آلرژیک یا تب یونجه بروز میکند که علائمی مانند عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم و گلو و در برخی موارد گرفتگی بینی را شامل میشود.
آلرژی میتواند به دو شکل بروز کند:
- آلرژی فصلی: در فصول خاصی مانند بهار یا تابستان ایجاد میشود و معمولا به گرده گیاهان یا قارچ ها مرتبط است.
- آلرژی دائمی: در تمام طول سال وجود دارد و علت آن ذرات موجود در خانه مانند گرد و غبار، شوره حیوانات، سوسک ها یا کپک ها است.
پاییز و رشد قارچ ها در هوا
در فصل پاییز به دلیل بارندگی های بیشتر و رطوبت بالا، شرایط مناسبی برای رشد قارچ ها و کپک ها فراهم میشود. این قارچ ها اسپورهایی تولید میکنند که وارد هوا شده و با استنشاق آن ها، واکنش های آلرژیک در برخی افراد بروز پیدا میکند. در این فصل آلرژی ممکن است به صورت سرفه های خشک، خس خس سینه، گرفتگی بینی و تحریک چشم ها ظاهر شود. تهویه مناسب فضاهای بسته و خشک نگه داشتن سطوح مرطوب میتواند در کاهش این آلرژن ها موثر باشد.
تأثیر باد و رطوبت بر گسترش آلرژن ها
عوامل محیطی مانند باد و رطوبت نقش مهمی در گسترش آلرژن ها دارند. وزش باد، گرده ها، گرد و غبار، قارچ ها و سایر ذرات حساسیت زا را به راحتی در فضا پراکنده میکند و احتمال تماس با این ذرات را افزایش میدهد. از طرفی، رطوبت زیاد در محیط باعث رشد قارچ ها و کپک ها در خانه و محیط های بسته میشود که میتواند در تشدید آلرژی نقش داشته باشد. برای کاهش تأثیر این عوامل، بهتر است در روزهای بادی از پنجره ها محافظت شود و در فصل های مرطوب از دستگاه های رطوبت گیر استفاده گردد.
علائم شایع حساسیت های فصلی
حساسیت های فصلی اغلب با علائمی بروز میکنند که به دلیل واکنش بیش از‌حد سیستم ایمنی بدن به مواد آلرژن موجود در محیط (مانند گرده ها، قارچ ها یا گرد و غبار) ایجاد میشوند. این علائم می توانند کیفیت زندگی فرد را کاهش داده و عملکرد روزانه را مختل کنند.
عطسه، آبریزش بینی، خارش گلو و چشم
یکی از اولین و رایج ترین نشانه های آلرژی فصلی، تحریک مجاری تنفسی فوقانی است. عطسه های مکرر و آبریزش بینی در اثر تماس با آلرژن هایی مانند گرده گیاهان یا گرد و غبار بروز میکنند. خارش گلو و چشم نیز به دلیل تحریک غشاهای مخاطی و افزایش ترشح هیستامین در بدن رخ میدهد. این علائم ممکن است به صورت ناگهانی و به ویژه در فضای باز یا هنگام تماس با حیوانات خانگی تشدید شوند.
سرفه و تنگی نفس
در برخی از افراد آلرژن‌ها علاوه‌بر تحریک بینی و گلو، میتوانند بر راه‌های هوایی تحتانی نیز تأثیر بگذارند. این موضوع منجر به سرفه‌های خشک، خس‌خس سینه یا حتی تنگی نفس میشود. در کسانی که سابقه آسم دارند، حساسیت فصلی ممکن است باعث تشدید حملات آسم شود. بنابراین، کنترل محیط زندگی و پرهیز از محرک‌ها در این افراد اهمیت ویژه‌ای دارد.
بثورات پوستی یا کهیر
اگرچه بسیاری از افراد آلرژی را با علائم تنفسی میشناسند، اما واکنش های پوستی نیز میتوانند نشانه ای از حساسیت فصلی باشند. بثورات پوستی یا کهیر به صورت لکه ها یا برآمدگی های قرمز و خارش دار ظاهر میشوند و ممکن است پس از تماس با گرده، حیوانات خانگی یا حتی برخی مواد شیمیایی ایجاد شوند. این واکنش ها معمولا موقتی هستند اما در برخی موارد ممکن است نیاز به درمان دارویی داشته باشند.
چگونه میتوانیم از بروز واکنش های آلرژیک جلوگیری کنیم؟
- بهترین راه برای پیشگیری از آلرژی، شناسایی آلرژن ها یا مواد آلرژی زا برای هر فرد و دوری از آنهاست.
- اگر به حیوانات حساسیت دارید، از نوازش، در آغوش گرفتن یا بوسیدن حیوانات خودداری کنید. اجازه ندهید آنها در اتاق خواب یا روی مبلمان شما قرار گیرند.
- جارو برقی منظم فرش ها، و سایر سطوح به حذف گرد و غبار، شوره حیوانات، گرده ها و سایر مواد حساسیت زا کمک میکند.
- از پهن کردن لباس خود در فضای آزاد برای خشک شدن پرهیز کنید. گرده گیاهان و دیگر مواد آلرژی زا به لباس های شما میچسبند و وقتی آنها را مورد استفاده قرار میدهید موجب بروز واکنش های آلرژیک میشوند.
- در فصلی که معمولا دچار واکنش های آلرژیک میشوید سعی کنید کمتر از خانه بیرون بروید و فعالیت های ورزشی خود را حتی الامکان در فضاهای سرپوشیده انجام دهید و پنجره ها را بسته نگاه دارید.
- هر بار پس از ورود به خانه، لباستان را عوض کنید تا هر چه کمتر در معرض مواد حساسیت زا قرار بگیرید.
- هر شب قبل از رفتن به رختخواب دوش بگیرید تا پوست و موی شما از تجمع گرده گیاهان پاک شود.
- حداقل یک بار در هفته ملافه خود را در آب داغ و صابون بشویید. در بالش، لحاف و وسایل خواب شما نباید پر یا پشم حیوانات مورد استفاده قرار گرفته باشد.
- اجتناب از دود سیگار، بسیار مهم است دود سیگار میتواند که میتواند علائم آلرژی را تشدید کند. مصرف الکل نیز در تشدید واکنش های آلرژیک نقش دارد.
- یکی از عوامل کمتر مورد توجه اما مؤثر در بروز حساسیت های فصلی، کمبود ویتامین D است. از کافی بودن سطح ویتامین د در بدن خود اطمینان حاصل کنید. ویتامین د تنظیم کننده ی مهم فعالیت های سیستم ایمنی در بدن است و در تعدیل واکنش های آلرژیک نقش ایفا میکند. مصرف ماهی از طریق تامین ویتامین د و همچنین از طریق تامین اسیدهای چرب امگا-3 که اثرات ضدالتهابی دارند در بهبود و پیشگیری از واکنش های آلرژیک نقش دارد.
تحقیقات نشان داده اند که سطح پایین این ویتامین میتواند بر عملکرد سیستم ایمنی تأثیر منفی گذاشته و احتمال واکنش های آلرژیک را افزایش دهد. برای آشنایی کامل با اهمیت این ویتامین و نقش آن در سلامت بدن، مقاله ویتامین دی و اهمیت آن را مطالعه کنید. - ویتامین ث از جمله ویتامین های دیگری است که در بهبود واکنش های آلرژیک نقش ایفا میکند. میوه جات و سبزیجات و مکمل های حاوی ویتامین ث در بهبود واکنش های آلرژیک موثرند. اغلب افراد تا 2000 میلی گرم در روز از ویتامین ث را بدون عارضه جانبی میتوانند مورد مصرف قرار دهند.
دیگر اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز آلرژی
آلرژی فصلی ممکن است درمان قطعی نداشته باشد، اما با رعایت برخی نکات ساده میتوان از بروز یا شدت گرفتن علائم آن جلوگیری کرد.
- پرهیز از حضور در فضای باز در ساعات اوج گرده افشانی
- گرده افشانی گیاهان معمولا در ساعات اولیه صبح و نزدیک غروب به بیشترین مقدار خود می رسد. اگر مستعد حساسیت فصلی هستید، بهتر است در این زمان ها از حضور در فضای باز خودداری کنید. در صورتی که ناچار به خروج از منزل هستید، استفاده از ماسک تنفسی مناسب و عینک آفتابی میتواند تا حد زیادی از تماس مستقیم گرده ها با چشم و بینی جلوگیری کند و از بروز علائم آلرژی کم کند.
استفاده از فیلترهای هوا و تهویه مناسب در منزل
هوای داخل منزل نیز میتواند مملو از ذرات آلرژن باشد، به ویژه زمانی که پنجره ها باز هستند یا حیوانات خانگی در خانه حضور دارند. بهره گیری از دستگاه های تصفیه هوا با فیلتر هپا (HEPA) و تهویه مناسب باعث کاهش قابل توجه گرده ها، گرد و غبار و سایر ذرات حساسیت زا در فضای داخلی میشود. اینکار برای اتاق خواب بسیار موثر است، چرا که تنفس هوای پاک در شب به بهبود کیفیت خواب کمک میکند.
شست و شوی منظم لباس ها و ملحفه ها
لباس ها، ملحفه ها و پرده ها میتوانند به راحتی ذرات گرده و گرد و غبار را جذب کنند. توصیه میشود که این اقلام را حداقل هفته ای یکبار با آب گرم بشویید تا از تجمع مواد آلرژن جلوگیری شود. همچنین بهتر است از خشک کردن لباس ها در فضای باز در فصل گرده افشانی خودداری کنید، چرا که ممکن است لباس ها هنگام خشک شدن در معرض ذرات آلرژی زا قرار بگیرند.
استفاده از عینک آفتابی در فضای باز برای محافظت از چشم ها
عینک آفتابی نه تنها از چشم ها در برابر نور خورشید محافظت میکند، بلکه مانعی موثر در برابر ورود گرده ها و ذرات معلق به چشم نیز هست. اگر در فصل های بهار یا پاییز از خانه خارج میشوید، استفاده از عینک با قاب بزرگ و محافظ جانبی میتواند خارش و سوزش چشم ناشی از آلرژی را تا حد زیادی کاهش دهد.
راهکارهای کاهش و کنترل علائم آلرژیک
برای مقابله با علائم آزاردهنده آلرژی فصلی، میتوان از ترکیبی از روش های دارویی و طبیعی بهره گرفت. این راهکارها میتوانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.
استفاده از اسپری های بینی یا قطره های ضد آلرژی
اسپری های بینی ضد آلرژی یکی از موثرترین روش های کنترل علائم رینیت آلرژیک، از جمله عطسه، گرفتگی بینی و آبریزش هستند. برخلاف داروهای خوراکی ضدحساسیت که گاهی باعث خواب آلودگی و ناراحتی گوارشی میشوند، اسپری ها مستقیما روی بافت بینی اثر میگذارند و عوارض کمتری دارند. استفاده منظم از این اسپری ها در فصل های گرده افشانی میتواند به طرز قابل توجهی علائم را کاهش دهد.
شست و شوی بینی با سرم نمکی
استفاده روزانه از سرم نمکی برای شست و شوی بینی، به پاکسازی راه های تنفسی از گرده گیاهان، گرد و غبار و سایر آلاینده ها کمک میکند. این روش ساده و غیرتهاجمی، باعث کاهش گرفتگی بینی و التهاب میشود و از تجمع آلرژن ها در مجاری بینی جلوگیری میکند. این راهکار به ویژه برای کودکان و افرادی که نمیخواهند دارو مصرف کنند، گزینه ای موثر و ایمن به شمار می رود.
مصرف خوراکی های ضدالتهاب مانند زنجبیل و عسل
برخی خوراکی ها خاصیت ضدالتهابی طبیعی دارند و میتوانند به تسکین علائم آلرژی کمک کنند. زنجبیل با خواص ضداحتقانی و ضدالتهابی، به کاهش تورم مخاط بینی و سرفه کمک میکند. ترکیب آن با عسل که خود خاصیت ضدباکتری و آرام بخش دارد، میتواند هم علائم را کاهش دهد و هم سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. مصرف یک فنجان دمنوش زنجبیل با یک قاشق عسل در روزهای حساسیت زا بسیار مفید است.
طب سنتی و دمنوش های گیاهی آرام بخش
در طب سنتی برای کاهش علائم آلرژیک از گیاهانی با خاصیت آرام بخش و ضدالتهاب مانند آویشن، بابونه، گل گاو زبان یا نعناع استفاده میشود. این گیاهان با اثرگذاری بر مجاری تنفسی، خارش گلو، سرفه و استرس ناشی از حساسیت را تسکین میدهند. نوشیدن روزانه دمنوش های گیاهی، به ویژه در ساعات عصر میتواند هم باعث آرامش شود و هم علائم آلرژی را مهار کند.
چه زمانی برای درمان آلرژی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگرچه بسیاری از علائم آلرژی را میتوان با مراقبت های خانگی و داروهای بدون نسخه کنترل کرد، اما در برخی موارد مراجعه به پزشک ضروری است. شناسایی زمان مناسب برای دریافت کمک تخصصی، از بروز عوارض جدی جلوگیری میکند.
علائم شدید یا مزمن
در صورتی که علائم آلرژی مانند تنگی نفس، خس‌خس سینه، ورم شدید چشم ها یا گلو، کهیر گسترده یا تب طولانی مدت دارید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. این علائم میتوانند نشانه واکنش های آلرژیک شدید یا بیماری های زمینه ای باشند و به درمان فوری نیاز دارند. اگر این نشانه ها بیش از چند روز ادامه پیدا کنند یا شدت آن ها افزایش یابد، مراجعه به متخصص آلرژی اهمیت بیشتری پیدا میکند.
بی اثری روش های خانگی و غیردارویی
اگر پس از رعایت اقدامات پیشگیرانه مانند اجتناب از عوامل حساسیت‌زا، استفاده از فیلتر هوا و مصرف خوراکی‌های ضدالتهاب همچنان علائم شما کاهش نیافته یا حتی تشدید شده‌اند، بهتر است با پزشک مشورت کنید. عدم پاسخ به این روش‌ها میتواند نشانه‌ای از شدت یا نوع خاصی از آلرژی باشد که به درمان پزشکی نیاز دارد.
نیاز به تست آلرژی یا درمان های تخصصی
برای افرادی که نمیدانند دقیقا به چه ماده ای حساسیت دارند یا علائم آن ها در فصل‌های خاص یا موقعیت های ویژه ای شدت میگیرد، انجام تست های آلرژی توسط پزشک کمک کننده است. این تست ها علت اصلی آلرژی را شناسایی کرده و به تعیین مناسب ترین درمان دارویی یا حتی شروع ایمونوتراپی (درمان بلند مدت برای کاهش حساسیت بدن) کمک میکنند. مراجعه به پزشک در این شرایط باعث صرفه جویی در وقت و هزینه های درمانی میشود.
آیا برای مشکلات آلرژیک درمان های دارویی نیز وجود دارد؟
- در صورت عدم کفایت اقدامات پیشگیرانه در مشکلات آلرژیک میتوانید روزانه از داروهای آنتی هیستامینی مانند ستریزین، لوراتادین یا فکسوفنادین برای کمک به کنترل علائم آلرژی استفاده کنید. مصرف این داروها بهتر است مدتی قبل از فصل آلرژی شروع شوند.
- اسپری‌ها و قطره های بینی که برای تسکین خارش و احتقان طراحی شده اند نیز میتوانند کمک کننده باشند. این فرآورده ها دارای ترکیبات ضد احتقان هستند و تنها یک راه حل کوتاه مدت برای رفع گرفتگی بینی و تورم دستگاه تنفسی هستند.
- نهایتا اسپری‌های کورتیکواستروئیدی بینی مانند مومتازون و فلوتیکازون معمولا موثرترین داروها در در کاهش التهاب و علائم مرتبط با آلرژی هستند.
- در واکنشهای آلرژیک شدید در حد شوک آنافیلاکسی لازم است از داروهای تزریقی مانند اپی نفرین و آنتی هیستامین های تزریقی مانند کلرفنیرامین و دیفن هیدرامین و گلوکوکورتیکوئیدهای تزریقی مانند هیدروکورتیزون استفاده شود. این داروها جزء داروهای ضروری کیت های احیاء و جعبه کمک های اولیه هستند.
جمع بندی و توصیه های نهایی در مورد بروز آلرژی و حساسیت های فصلی
حساسیت های فصلی اگرچه برای بسیاری از افراد آزاردهنده هستند، اما با شناخت دقیق عوامل محرک و به‌کارگیری روش های ساده پیشگیری و مراقبت، میتوان آن ها را تا حد زیادی کنترل کرد. پرهیز از تماس با آلرژن ها، رعایت بهداشت محیطی، استفاده از ابزار محافظتی مانند ماسک و فیلتر هوا و بهره گیری از راهکارهای طبیعی یا دارویی، همگی در کاهش علائم نقش دارند.
در نهایت اگر علائم شما شدید یا طولانی مدت هستند، بهتر است از روش های خود درمانی صرف نظر کرده و با یک پزشک متخصص مشورت کنید. ترکیب سبک زندگی سالم با مشاوره پزشکی، بهترین راه برای مدیریت آلرژی و داشتن روزهایی راحت تر در فصل های حساسیت زا است.
از آن جایی که یکی از دلایل اصلی بروز آلرژی ها، واکنش ناهنجار سیستم ایمنی است، تقویت این سیستم میتواند نقش مهمی در کاهش علائم و پیشگیری از حساسیت های فصلی داشته باشد. برای آشنایی با راهکارهای مؤثر، پیشنهاد میکنیم مقاله روش های تقویت سیستم ایمنی بدن را مطالعه کنید.
نقش پیشگیری در کاهش شدت حساسیت های فصلی
حساسیت های فصلی اگرچه شایع و گاهی آزاردهنده هستند، اما با رعایت چند نکته ساده پیشگیرانه میتوان شدت آن ها را به طرز چشمگیری کاهش داد. پرهیز از حضور در فضای باز در ساعات اوج گرده افشانی، استفاده از فیلترهای هوای مناسب در خانه، شست و شوی منظم لباس ها و استفاده از ماسک و عینک آفتابی، راهکارهایی موثر برای جلوگیری از بروز یا تشدید علائم هستند. با شناسایی عوامل محرک در هر فصل، می توان محیط زندگی را به گونه ای مدیریت کرد که کمترین تماس با آلرژن ها ایجاد شود.
ترکیب سبک زندگی سالم با مراقبت های پزشکی برای کنترل بهتر آلرژی
در کنار اقدامات پیشگیرانه، پیروی از یک سبک زندگی سالم مانند تغذیه مناسب، مدیریت استرس، استفاده از درمان های طبیعی مانند دمنوش های گیاهی و در صورت نیاز بهره گیری از درمان های دارویی تخصصی، میتواند به کنترل موثرتر آلرژی کمک کند. افرادی که علائم شدید یا مقاوم دارند، نباید مراجعه به پزشک و انجام تست های تخصصی را به تعویق بیندازند. در واقع ترکیب آگاهی، پیشگیری و درمان پزشکی، کلید کنترل موفق آلرژی فصلی و بهبود کیفیت زندگی است.
